Eigenlijk is bruin vet de gezonde vorm van vetcellen in ons lichaam. Het bevindt zich bij alle belangrijke plekken in het lichaam, zoals slagaders, het hart en het zenuwstelsel. Het vet is bruin gekleurd, vanwege de hoge concentratie mitochondriën in het weefsel. Mitochondriën zijn energieomzetters en zetten vetzuren en suikers om in energie. We hebben het allemaal in ons lichaam, maar hoe kan je bruin vet nou eigenlijk activeren?
Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat het lichaam meer bruin vet aanmaakt bij koude temperaturen. Dit natuurlijke proces wordt zelfs al bij temperaturen van 17 of 18 graden in gang gezet. Middels cryotherapie versnel je de aanmaak aanzienlijk en stimuleer je natuurlijke vetverbranding maximaal.
Ontdekking van bruin vet
Tijdens autopsies troffen geleerden in het verleden weleens vreemd weefsel aan. De Zwitserse onderzoeker Konrad Gessner omschreef het in 1551 als ‘geen vet en geen vlees, maar iets ertussenin’. Inmiddels is duidelijk dat Gessner bruin vet had gevonden. Pas veel later in 2009 ontdekte wetenschappers dat ook volwassenen beschikken over bruin vet.
Deze ontdekking had te maken met de opkomst van beeldvormende technieken, vertelt Wouter van Marken Lichtenbelt, professor ecologische energetica en gezondheid aan Maastricht University. Zo’n tien jaar geleden sprak hij collega’s van de afdeling nucleaire geneeskunde, die vreemd weefsel zagen oplichten in de hals en achter de sleutelbeenderen als ze bij kankerpatiënten een zogenoemde PET/CT-scan maakten. Voorafgaand aan de scan krijgen patiënten radioactief glucose in hun bloed gespoten. Cellen met een snelle stofwisseling, zoals kankercellen, nemen dat snel op. Bruin vet ook. “Het was een artefact op de scan, maar voor ons een bijzondere ontdekking.” Van Marken Lichtenbelt publiceerde er als eerste over, in het New England Journal of Medicine.
Uit dit onderzoek bleek, ook door PET-scans, dat slanke mensen meer actief bruin vet hebben dan mensen met overgewicht. Bruine vetcellen zitten vol mitochondriën, die geven dit vet zijn bruinige kleur. Deze mini-energiecentrales verbranden vetzuren en suiker om warmte te genereren. Bruin vet doet als het ware het vet uit onze ‘slechte’ witte vetcellen wegsmelten.
Bruin vet activeren voor gewichtsverlies
De ontdekking dat bruin vet uiteindelijk vetzuren en suikers verbranden bereikte uiteindelijk het grote publiek. Als er namelijk een manier wordt gevonden om bruin vet te activeren, kan dit een belangrijk rol spelen voor gewichtsverlies en andere ziekten die samenhangen met overgewicht. Denk aan bijvoorbeeld diabetes type-2 en hart-en vaatziekten.
Onderzoek: kou en bruin vet
De belangrijkste mijlpaal uit 10 jaar onderzoek is dat kou bruin vet kan activeren. Uit Maastrichts onderzoek bleek: wie enkele uren per dag in een omgeving van zo’n 15 graden verblijft, maakt meer bruin vet aan en verliest wit vet. “Als het koud is, dan registreert je huid dat, dan gaat er een signaal naar het temperatuurcentrum in je hersenen en wordt via zenuwen het bruin vet aangezet”, legt Mariëtte Boon uit, die sinds 2011 bij het Leids Universitair Medisch Centrum onderzoek doet naar de werking van bruin vet.
Want als er een manier werd gevonden om bruin vet te activeren, dan zou het een belangrijke rol kunnen spelen in gewichtsverlies en ziekten die samenhangen met overgewicht, zoals diabetes type-2 en hart-en vaatziekten. Het was het begin van een zoektocht naar manieren om de ingenieuze kacheltjes aan het werk zetten. Wat heeft die queeste na tien jaar opgeleverd? “Ik kan dus iedereen aanraden de thermostaat lager te zetten of dagelijks een koude douche te nemen.”
Verder onderzocht Boon hoeveel bruin vet kan bijdragen aan de dagelijkse stofwisseling. Hiervoor heeft zij 24 gezonde mannen gevraagd om twee uur tussen twee matten met koud stromend water te gaan liggen. Dit om het bruine vet zo goed mogelijk te activeren.
Hieruit bleek dat de stofwisseling met ongeveer 200 kilocalorieën per dag omhoog was gegaan. Boon: “Zo kun je een kilo vet per 45 dagen verliezen, 9 kilo op jaarbasis. Dat klinkt niet veel, maar deze kilo’s kunnen echt een verschil maken.” Tevens toonde Boon in proefdieronderzoek aan dat het activeren van bruin vet, cholesterol en slagaderverkalking doet afnemen.
